Boşanma süreci, çiftler için hem duygusal hem de ekonomik anlamda zorlu bir dönemdir. Evliliğin sona ermesiyle birlikte, özellikle boşanma kararı kusursuz ya da daha az kusurlu taraf için ciddi bir gelir kaybı ve yaşam standardı düşüşü yaratabilir. Türk Medeni Kanunu’nun 174/1. maddesi, bu gibi durumlarda “boşanmada maddi tazminat” hakkını düzenleyerek, ekonomik kayıpların giderilmesini amaçlar. 2025 itibarıyla uygulamada nasıl hareket edildiğini, hangi koşulların aranacağını ve sürecin adım adım nasıl işlediğini ayrıntılı biçimde ele alıyoruz.
Hukuki Dayanak ve Maddi Zararın Kapsamı
Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddesine göre, boşanma nedeniyle mevcut veya beklenen ekonomik menfaatleri zarar gören kusursuz veya daha az kusurlu eş, diğer eşten maddi tazminat isteyebilir. Burada “maddi zarar” deyince, sadece evlilik birliği süresince kazanılmış gelirlere bağlı kalınmaz. Evliliğin uzunluğu, bir eşin iş gücünden uzak kalarak üstlendiği ev ve çocuk bakım yükümlülükleri, sosyal statü düşüşü ve gelecekteki emeklilik veya kıdem tazminatı gibi beklentiler de hesaba katılır. Dolayısıyla maddi tazminat talebi, geniş bir ekonomik kayıp tanımını içerir ve hakime takdir alanı bırakır.
Hangi Durumlarda Talep Edilir?
Maddi tazminat hakkını kullanabilmek için dört şartın bir arada bulunması gerekir. Öncelikle mahkemece boşanma kararı verilmiş veya karar kesinleşmiş olmalıdır. Ardından tazminat talep eden eşin diğer tarafa göre daha az kusurlu veya tamamen kusursuz olduğu sabitlenmelidir. Üçüncü olarak, boşanma nedeniyle somut bir ekonomik zarar ortaya çıkmış olmalıdır; örneğin bir eş işini bırakmış, mesleğinden uzaklaşmış ya da aile yükümlülükleri yüzünden kariyer imkânlarını kaçırmış olabilir. Son olarak kusurlu davranışla ekonomik zarar arasında doğrudan bir nedensellik bağı kurulmalıdır. Bu kriterlerin sağlanması, talebin mahkeme tarafından kabul edilme olasılığını güçlendirir.
Sürecin İşleyişi ve Delil Hazırlığı
Maddi tazminat talebi, ana boşanma dilekçesine eklenebileceği gibi, boşanma kararı kesinleştikten sonra bir yıllık süre içinde ayrı bir dava yoluyla da açılabilir. Dilekçede talebin hukuki dayanağı net biçimde gösterilmeli ve istenen tutar gerekçeleriyle birlikte ortaya konmalıdır. Burada sunulacak deliller ise davanın seyrini doğrudan etkiler: maaş bordroları, SGK prim dökümleri, banka hesap özetleri, kira sözleşmeleri, tapu ve araç ruhsatları gibi belgeler ekonomik kaybı belgelemeye yardım eder. Ayrıca iş gücünden uzak kalma süresini kanıtlamak için tanık ifadeleri veya işten ayrılma yazıları da delil paketine eklenmelidir.
Miktar Belirlenirken Dikkate Alınan Ölçütler
Mahkeme, maddi tazminat miktarını belirlerken eşlerin ekonomik durumu ve evlilik süresi gibi nesnel verilerin yanı sıra, talep edilen tazminatın hakkaniyete uygun olup olmadığına da bakar. Uzun süre ev hanımı olarak kalmış, çocuk bakım sorumluluğu üstlenmiş bir eşin gelecekteki gelir kaybı daha geniş şekilde hesaplanır. Yüksek gelirli bir eşten talep edilen tazminat ise, boşanma öncesindeki yaşam standardını korumayı hedefler. Bu nedenle miktar, bireysel olayın tüm özellikleri göz önünde bulundurularak takdir edilir.
Süreçte Sıkça Yapılan Hatalar
Çoğu zaman maddi tazminat talebi, boşanma dilekçesinde yeterince vurgulanmaması nedeniyle zaman aşımına uğrar. Ayrıca ekonomik zarar belgelenmeden yapılan başvurular da reddedilir. Kusur dağılımı netleştirilmeden talepte bulunmak veya tazminat tutarını keyfi biçimde yüksek tutmak, mahkemenin talebi azaltmasına yol açabilir. Bu hatalardan kaçınmak için, talebin hazırlanması sürecine bir aile hukuku avukatı ve gerekirse mali bilirkişi dahil edilmesi yararlı olacaktır.
Stratejik İpuçları ve Profesyonel Destek
Maddi tazminat davasında başarılı olmanın yolu, öncelikle ekonomik kaybın tüm yönlerini titizlikle belirlemekten geçer. Eşin gelir düzeyiyle kıyaslama yaparken, mevcut piyasa koşulları da göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca boşanmanın neden olduğu psikolojik stresin iş gücüne etkisi de bir uzman raporu ile belgelendirilebilir. Sürecin her aşamasında profesyonel hukuki destek almak, hem dilekçenin güçlü hazırlanmasını sağlar hem de olası eksiklerin önüne geçer.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Maddi tazminat talebi boşanma dilekçesinde mutlaka yer almalı mı?
Evet. Boşanma sürecinde bu talep dilekçede belirtilmezse, karar kesinleştikten sonra ayrı dava açmak gerekecek ve risk artacaktır.
2. Maddi tazminat ile iştirak nafakası arasındaki temel fark nedir?
Maddi tazminat, tek seferlik ekonomik kaybın giderilmesini amaçlarken; iştirak nafakası, çocuğun bakım ve eğitim giderlerinin sürekli karşılanması içindir.
3. Eşimin mal varlığını saklaması tazminat hakkımı etkiler mi?
Mal kaçırma girişimlerine karşı tedbir nafakası veya ihtiyati haciz talep edilebilir; mal varlığının saklanması, maddi tazminat talebini zayıflatmaz, aksine mahkeme kayıp hesabını genişletebilir.
4. Dava ne kadar sürede sonuçlanır?
Genellikle altı aydan iki yıla kadar değişir; dava yoğunluğu, tanık sayısı ve bilirkişi raporu gerekliliği süreyi belirler.
Boşanma sonrası mal paylaşımı hakkında detaylı bilgi için Mal Paylaşımı Davası Nedir? Hangi Mallar Paylaşılır? yazımıza göz atabilirsiniz.
Bir yanıt yazın