Miras kalan mal boşanma davasında paylaşılır mı? Miras yoluyla edinilen taşınmaz, nakit veya diğer varlıkların evlilik birliğinin sona ermesiyle paylaşıma tabi tutulup tutulmayacağı, özellikle miras hukuku ile aile hukuku kesişiminde sıkça gündeme gelen bir sorudur. 2025 yılı itibarıyla Türk Medeni Kanunu’nun mal rejimleri, miras kalan malların niteliği ve evlilik sözleşmesi hükümleri bu konunun çerçevesini çizer. Bu rehberde, miras kalan malın boşanma davalarında nasıl değerlendirildiğini, hangi istisnaların bulunduğunu ve pratikte mahkemelerin bu konuda nasıl karar verdiğini ayrıntılı biçimde ele alacağız.
Miras Kalan Malların Hukuki Niteliği
Türk Medeni Kanunu’nun 505–600 arası maddeleri, miras hukuku ile ilgili genel ilkeleri düzenler. Miras kalan mallar, ölüm yoluyla edinilen varlıklardır ve genel olarak “kişisel mal” statüsündedir. Yani:
- Miras kalan mal, evlilik öncesi edinilmiş gibi kişisel mal sayılır;
- Bu nedenle, boşanma davasında edinilmiş mallara katılma rejiminin dışında kalır;
- Ancak evlilik ziyadesiyle uzun sürdüyse veya mirasın üzerinde yapılan iyileştirmeler varsa “değer artış payı” gündeme gelebilir.
Kısacası, miras kalan bir ev veya arsa, tapu kayıtlarında mirasçı nama kayıtlı ise, evlilik birliğine katılma rejiminde paylaşıma konu olmaz. Fakat miras kaldıktan sonra eşler bu mal üzerinde birlikte iyileştirme yaparsa, evlilik süresince gerçekleştirilen harcamalar paylaşıma dâhil edilebilir.
Miras Eşitlik Prosedürü ile Evlilik Rejimi İlişkisi
Evlilik birliği kurulduğunda, Türkiye’de taraflar otomatik olarak edinilmiş mallara katılma rejimine girerler. Bu rejimde:
- Evlilik öncesi edinilen mallar (miras, bağış, satın alma vb.) “kişisel mal” sayılır.
- Evlilik sırasında edinilen mallar (ortak gelir, kazanılan para, hediye vb.) “edinilmiş mal” kapsamında paylaşılır.
- Boşanma halinde kişisel malların paylaşımı yapılmaz; ancak evlilik döneminde verilen katkılar (kira geliri, bakım-onarım giderleri) değer artış payı olarak paylaşıma dâhil edilebilir.
Dolayısıyla miras kalan bir taşınmaz, evlilik tarihinden önce edinilmiş olsa bile evlilik süresi içinde yapılan harcamalar ve iyileştirmeler, değer artış payı kapsamında hesaplanır. Bu hesaplama sonucunda ortaya çıkan “artış payı” ortak mal sayılacak ve her iki eşin payına düşen miktar paylaşılacaktır.
Miras Kalan Evin Değer Artış Payı ve Paylaşım Şartları
Miras kalan mal boşanma davasında paylaşılır mı sorusunu cevaplamak adına bazı şartların oluşumunu incelemek gerekir. Miras kalan ev ya da arazi, tapu kaydına göre mirasçının kişisel mülkiyetinde kalır. Boşanma davası aşamasında paylaşılmamasının temel gerekçesi budur. Ancak, evlilik birliği sürecinde:
- Yapılan onarımlar,
- Yapılan tadilat ve dekorasyon masrafları,
- Ortak yatırımla alınan demirbaş ve eklenti inşaatlar,
- Kira geliri üzerinden karşılanan elektrik, su, bakım giderleri
gibi unsurlar, miras kalan taşınmazın piyasa değerini artırır. Türk Medeni Kanunu’nun 231. maddesi “edinilmiş mallara katılma rejiminde iyileştirme ve değer artış payının” paylaşılacağını hükme bağlar. Bu noktada mahkeme, miras kalan evin:
- Evlilik öncesi piyasa değeri (mirasın intikal ettiği andaki ekspertiz bedeli),
- Boşanma anındaki piyasa değeri (yeni bir ekspertiz raporuyla tespit edilen bedel),
arasında ortaya çıkan farkın evlilik dönemindeki katkı payıyla ne ölçüde örtüştüğünü bilirkişi raporuyla belirler. Bilirkişi, harcamalar ve evlilik süresi göz önünde bulundurularak piyasa farkının ne kadarının ortak edinim olduğu hususunu ortaya koyar. Sonuçta ortaya çıkan “değer artış payı” miktarı her iki eş arasında eşit ya da mahkeme takdirine göre dağıtılır.
Evlilik Sözleşmesinin Rolü
Çiftler, evlilik öncesinde veya sonrasında noter huzurunda mal rejimi sözleşmesi yaparak “mal ayrılığı” veya “paylaşmalı mal ayrılığı” gibi seçenekleri tercih edebilirler. Bu durumda miras kalan malın boşanma aşamasındaki durumu şu şekilde değişir:
- Mal Ayrılığı Rejimi: Evlilik öncesi ve sonrası edinilen tüm mallar tamamen kişisel mal olarak kalır; değer artış payı veya ortak katkı unsuru bile paylaşılmaz.
- Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi: Evlilik süresince edinilen mallar paylaşılır; miras kalan taşınmaz yine kişisel mal statüsünde kalır. Ancak ortak katkı ve tadilatlar da sözleşmede belirtilen esaslar doğrultusunda hesaplanabilir.
Bu nedenle, “miras kalan mal boşanmada paylaşılır mı” sorusunun cevabı, çoğu zaman kapsamlı biçimde “evlilik sözleşmesine bağlı” olarak şekillenir. Evlilik sözleşmesi yapıldıysa temel yasal rejimden farklı bir uygulama benimsenir.
Mahkeme Uygulamalarında Dikkat Edilen Hususlar
Aile mahkemeleri, miras kalan mallara yönelik talepleri değerlendirirken şu kriterlere öncelik verir:
- Tapu kaydının incelenmesi: Malın edinim tarihi net olarak kontrol edilir. Evlilik döneminden önce alınmış olması, kişisel mal niteliğini korur.
- Bilirkişi raporu: Evlilik dönemi içinde yapılan harcamaların evin değerine etkisi uzman tarafından tespit edilir.
- Delillerin toplanması: Tadilat faturaları, banka dekontları, kira sözleşmeleri, gider belgeleri ile eşlerin gelir-gider tabloları somutlaştırılır.
- Eşlerin sosyal konumu ve iş gücüne katkısı: Miras kalan evin bakım-onarım masrafları, kira geliri kullanılıp kullanılmadığı, çocuk bakımı vs. unsurlar değerlendirilir.
Mahkeme, bu unsurların tümünü göz önüne alarak, “evlenmeden önce alınan ev boşanmada paylaşılır mı” sorusunun istisnai yanlarını belirler ve sadece ortak katkıya dayalı payı oranında paylaştırma yapar. Geriye kalan “esas bedel” ise mirasçının kişisel malı olarak kalır.
Pratik Örnek Senaryo
Mert, 2020 yılında annesinden miras kalan ve 350.000 TL değerindeki bir daireyle evlenmiştir. Çift, aynı yıl içinde bu daireyi yenilemek amacıyla 50.000 TL masraf yaparak mutfak, banyo ve ortak alan tadilatları gerçekleştirmiştir. Ev, 2025 yılında boşanma davasında bilirkişi tarafından 550.000 TL olarak değerlenmiştir.
- Evlilik Öncesi Değer: 350.000 TL
- Evlenme Sonrası İyileştirme Gideri: 50.000 TL
- Boşanma Anı Değeri: 550.000 TL
- Değer Artış Miktarı: 550.000 – 350.000 = 200.000 TL
- Ortak Katkı Payı: 50.000 TL / 200.000 TL = %25
- Paylaşıma Konu Olan Kısım: 200.000 × %25 = 50.000 TL
- Her Eşin Payı: 50.000 TL / 2 = 25.000 TL
Bu durumda, Mert’in annesinden miras kalan evin esas bedeli (350.000 TL), kişisel mal olarak paylaşım dışı kalır. Evlilik dönemi iyileştirmeleri ve piyasa artışından doğan 50.000 TL her iki eş arasında eşit olarak (25.000’er TL) paylaşılır.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Miras kalan ev hiçbir koşulda paylaşılmaz mı?
Temel kural olarak evlilik öncesi edinilen miras malları paylaşılmaz. Ancak evlilik süresince yapılan tadilat ve iyileştirme giderleri, “değer artış payı” kapsamında paylaştırılır.
2. Evlilik sözleşmesine gerek var mı?
Evet. Miras kalan evi kesinlikle kişisel mal olarak korumak adına “mal ayrılığı” rejimi seçmek en kesin çözümdür. Paylaşmalı mal ayrılığı tercih edilirse, miras bedeli yine paylaşılmaz ancak iyileştirme payı da istisna olarak belirlenebilir.
3. Bir evlilik döneminde kira geliri elde ettiysek bu gelir nasıl paylaşılır?
Miras kalan ev kira geliri getiriyorsa, kirayla elde edilen kazanç “edinilmiş mal” tanımına girer ve boşanma aşamasında paylaşıma konu olur. Bu gelir, kira sözleşmeleri ve banka dekontlarıyla belgelendirilmelidir.
4. Boşanma davası sonrası miras kalan evin değeri düştüyse ne olur?
Değer artış payı, boşanma anındaki piyasa değeri üzerinden tespit edilir. Bu değerden evlilik öncesi değer çıkartılır. Boşanma sonrasındaki değer düşüşü, paylaşımdan bağımsızdır; zaten evlilik süresince yapılan katkıların oranı önceki değer tespitiyle hesaplanır.
5. Mirasın nakit olarak bölüşülmesi mümkün müdür?
Eşler, miras kalan taşınmazı bozmak yerine nakit paylaşımı talep edebilir. Mahkeme, evin piyasa değerini tespit eder ve bu değer üzerinden mirasçıya kalan payı nakde çevirmesi için süre verir. Eşler anlaşırsa müşterek satış yöntemine gidilebilir.
Evlenmeden Önce Alınan Taşınmaz ve Değer Artış Payı Hakkında detaylı bilgi için Mal Paylaşımı Davası Nedir? Hangi Mallar Paylaşılır? yazımıza göz atabilirsiniz.Evlilik sözleşmelerine dair ayrıntılı rehber için Evlilik Sözleşmesi (Mal Rejimi) Nasıl Hazırlanır? yazımıza göz atabilirsiniz.
Bir yanıt yazın