Eşlerden biri borçluysa diğer eşin malına haciz gelir mi? Boşanma veya evlilik birliği devam ederken, bir eşin borcu nedeniyle aile huzurunun bozulmaması ve adaletin sağlanması amacıyla düzenlenen haciz hükümleri, pek çok çiftin aklını karıştırır. 2025 yılı itibarıyla Türk hukukunda, eşlerden birinin kişisel borcu diğer eşin malına haciz getirebilir mi sorusuna yanıt ararken hem Medeni Kanun hem de icra iflas hükümleri devreye girer. Bu rehberde, “eşlerden biri borçluysa diğer eşin malına haciz gelir mi” sorusunu somut örnekler, yasal düzenlemeler ve uygulamadaki kritik noktalar üzerinden detaylı biçimde ele alıyoruz.
Haciz ve Eşler Arasındaki İlişki: Temel Hukuki Dayanak
Türkiye’de bir borçlunun mal varlığına, icra veya mahkeme kararı uyarınca alacaklı tarafından “haciz konulması” mümkündür. Borçlunun eşi söz konusu olduğunda ise yasal çerçeve ilk bakışta şu şekilde özetlenebilir:
- Borçlunun Kişisel Borcu: Türk Medeni Kanunu ve İcra İflas Kanunu’na göre, eşlerden biri adına kayıtlı kişisel bir borç, sadece borçlunun kişisel mal varlığını ilgilendirir.
- Ortak Mallar (Edinilmiş Mallar): Evlilik birliği süresince edinilmiş mallar (evlilik süresinde alınan taşınmaz, eşlerin ortak yatırımları ve gelirleri) “edinilmiş mallara katılma” rejimi kapsamında ortak mal sayılır. Bir eşin borcuna dayanılarak ortak mallara haciz konulabilir.
- Kişisel Mallar: Eşlerin boşanma öncesi veya miras, bağış, evlilik öncesi satın alma gibi yollarla edindikleri “kişisel mallar” ise, borçlunun kişisel mal kategorisinde sayılır ve temel kural olarak hacizden korunur.
- Korunmuş Haklar: Aile konutu, eş ve küçük çocukların barınma hakkı gibi korunan unsurlar söz konusu olduğunda mahkeme ek tedbirler alabilir.
Bu dört unsurun birlikte değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Ancak uygulamada bu dengeyi sağlamak, yasal düzenlemeleri ve mahkeme içtihatlarını yakından takip etmeyi gerektirir.
Eşlerden Biri Borçluysa Diğer Eşin Malına Haciz Gelir mi? – Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi
Evlilik birliği içinde kurulan edinilmiş mallara katılma rejimi, evlilik öncesi ve sonrası edinilen malların niteliğini belirler. 2025 itibarıyla bu rejimde:
- Evlilik Öncesi Edinimler (Kişisel Mallar): Her bir eşin bekârken sahip olduğu gayrimenkul, araç, mevduat hesabı, miras veya bağış yoluyla elde edilen mallar kişisel mal sayılır.
- Evlilik Süresinde Edinilen Mallar (Ortak Mallar): Maaş, prim, kira geliri, boşanma öncesi veya sonrasında ortak alınan taşınmaz ve taşınır mallar “edinilmiş mal” hükmüne girer.
Bir eşin ortak mallara ilişkin borcundan ötürü ortak mal niteliğindeki varlıklara haciz konulabilir. Örneğin, çift ortak kredi çekerek bir ev satın aldıysa ve borçlardan biri ödemezse, alacaklı ortak mallara haciz koyarak alacağını tahsil etmeye çalışabilir. Bu durumda, “eşlerden biri borçluysa diğer eşin malına haciz gelir mi” sorusunun cevabı, haciz işlemi sırasında ortak malların korunmuş olup olmamasına bağlıdır.
Ancak öne çıkan kritik hususlardan biri, haczin yalnızca borçlu eşin (ya da borcun bağlı olduğu eşin) oranı kadar uygulanması gerektiğidir. Mahkeme veya icra müdürlüğü, ortak mal içindeki borçlu eşin payını tespit ederek haciz işlemini bu orana göre sınırlayabilir. Bu durum, hem aile içi ekonomik dengenin korunmasını hem de alacaklının hakkının gözetilmesini sağlar.
Kişisel Mallar ve Hacizden Korunma: Eşlerden Biri Borçluysa Diğer Eşin Malına Haciz Gelir mi?
Örneğin bir eş, evlilik öncesi elde ettiği bir daireyi tek başına tapuya geçirmiş ve borç yükümlülüklerini bu daire üzerinden üstlenmişse, bu taşınmaz “kişisel mal”dır. İcra takibinde, alacaklının haciz koyma yetkisi sadece borçlu eşin kişisel malı üzerinde gerçekleşir; diğer eşin kişisel malları doğrudan hacze korunur. Dolayısıyla kişisel mal kapsamında kalan taşınmaz ve varlıklar, diğer eşin mülkiyetinde ise borçlunun borçlarından dolayı doğrudan haczedilemez.
Özetle, 2025 itibarıyla bir eşin kişisel malları hem medeni hukukun mal rejimi düzenlemeleri hem de eşlerin evlilik sözleşmesi veya miras sözleşmesi gibi özel durumlarda borçluluktan korunur.
Boşanma ve Haciz: Eşlerden Biri Borçluysa Diğer Eşin Malına Haciz Gelir mi?
Boşanma sürecine girildiğinde, “eşlerden biri borçluysa diğer eşin malına haciz gelir mi” sorusu farklı bir boyut kazanır. Boşanma davalarında:
- Tedbir ve İhtiyati Haciz Talepleri: Boşanma süreci devam ederken, alacaklı eş ya da haksız borç, ortak mallara yönelik ihtiyati haciz talep edebilir. Bu talepler, mahkemenin takdirine bağlıdır; amaç, mal kaçırma veya değer düşürme riskini ortadan kaldırmaktır.
- Boşanma Kararı Sonrası Mal Paylaşımı: Boşanma kesinleşip mal paylaşımı aşamasına geçildiğinde, “krediyle alınan evde diğer eşin hakkı var mı” benzeri süreçlerde olduğu gibi ortak mallar paylaşılır. Bu noktada, borçlu eşin yükümlülükleri, paylaşılacak mallar üzerinden tasfiye edilir.
- Kişisel Malların Korunması: Boşanma bittikten sonra, “eşlerden biri borçluysa diğer eşin malına haciz gelir mi” sorusunun cevabı yine kişisel mal tanımıyla belirlenir. Boşanma sonrasında hangi malların kişisel, hangi malların ortak sayılacağı mal rejimine göre hükme bağlanır ve borçluluktan bağımsız olarak kişisel mallar korunur.
Bu bağlamda, boşanma sürecinde haciz veya mal paylaşımı aşamasında yasal mekanizmaların nasıl işleyeceği, çiftlerin hangi adımları atması gerektiğini belirler. Örneğin, eşlerden biri icra takibine uğradığında, diğer eşin kişisel ve ortak malları ayrıştırılmadan önce çekişmeli mal paylaşımı davası açmak, mal kaçırma riskini azaltabilir.
“Krediyle alınan taşınmazlarla ilgili alacaklı haklarına dair yasal düzenlemeleri” ayrıntılı görmek için Türk Medeni Kanunu m. 223–231 sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Uygulamada Sıkça Görülen Senaryolar: Eşlerden Biri Borçluysa Diğer Eşin Malına Haciz Gelir mi?
Senaryo 1: Evlilik Sürecinde Krediyle Alınan Araç
Ali ve Ayşe, evlilik bitmeden birkaç yıl önce otomobil kredisiyle bir araç satın aldı. Araç tapu kaydında Ali ve Ayşe ortak tapu olarak görünüyordu ve borcun tamamı Ali adına yapıldı. Ali ödeme yapamazsa, icra müdürlüğü aracın %50 hissesine haciz koyabilir. Ortak malların her iki eşin hissesine haciz yoluyla müdahale edilebilir. Araç icradan çekilse bile Ayşe’nin kişisel payı, alacaklının alacağına yetmediği sürece korunur.
Senaryo 2: Evlenmeden Önce Kredi Çeken Eş
Zeynep, evlenmeden önce krediyle bir daire satın almış ve sadece kendi adına tapu kaydı yaptırmıştı. Evlilik sonrasında bu daire her iki eşin kullanıma açık olsa bile tapu itibarıyla Zeynep’in kişisel malı sayılır. Borçlarını ödeyemediğinde alacaklı, direkt Zeynep’in kişisel malı üzerindeki haklarını kullanır; “eşlerden biri borçluysa diğer eşin malına haciz gelir mi” sorusunun kısa yanıtı: “Hayır, Ayşe’nin (diğer eş) hiçbir hakkı yoktur. Haciz Zeynep’in kişisel malını hedefler.”
Senaryo 3: Boşanma Sürecinde Mal Kaçırma Riski
Mehmet, ortak evin kredi borcunu ödemekte zorlanıyordu ve boşanma davası açıldıktan sonra, kendi payını başka bir aile ferdi üzerine devrederek mal kaçırmayı amaçladı. Ayşe, ihtiyati haciz talebinde bulundu. Mahkeme, ortak malların paylaşımı aşamasını beklemeden, bu talebi kabul ederek konutun satışını durdurdu ve yasal sürecin adil şekilde işlemesini sağladı.
Pratik İpuçları: Eşlerden Biri Borçluysa Diğer Eşin Malına Haciz Gelir mi Diyenlere
- Tapu Kayıtlarını ve Kredi Sözleşmelerini Kontrol Edin
Ortak mallar mı yoksa kişisel mi olduğunu anlamak için tapu kayıtlarına, kredi sözleşmesine ve kredi ödeme dökümlerine bakmak ilk adım olmalıdır. Bu belgeler, mahkemede sunacağınız en kritik kanıtlardır. - Evlilik Sözleşmesi ile Netlik Sağlayın
Evlilik öncesi “mal ayrılığı” rejimi seçmek, haciz gelme kaygısını tamamen ortadan kaldırır. Paylaşmalı mal ayrılığı seçeneğinde ise, ortak mallar belirlenirken borç paylaşımı da düzenlenebilir. - İhtiyati Haciz ve Tedbir Talepleri
Borçlu eş mal kaçırmaya teşebbüs edebilir. Bu durumda, diğer eş ihtiyati haciz talebinde bulunarak ortak veya kişisel malların korunmasını sağlayabilir. - Delilleri Eksiksiz Toplayın
Kredi borcuna ilişkin banka dekontları, kredi ödeme planı, tapu fotokopisi, gelir belgesi ve gider makbuzları, mahkeme sürecinde netlik kazandırır. - Hukuki Destekle Haklarınızı Korumaya Özen Gösterin
Aile hukuku ve icra iflas hukuku konuları karmaşıktır. Uzman bir aile hukuku avukatı veya icra hukuku uzmanı ile çalışmak haciz endişesini azaltır ve mal rejimi açısından en uygun sonuçları elde etmenizi sağlar.
Sıkça Sorulan Sorular
S1. Eşlerden biri borçluysa diğer eşin maaşına haciz gelir mi?
Maaş haczi konusunda, alacaklı önce maaşın yüzde 25’lik asgari geçim tutarını korur. Eğer evlilik süresince edinilmiş ortak gelir olarak görülüyor ve icra takibi o ortak hesaptan doğmuşsa, maaşın kalan yüzde 75’i haczedilebilir. Ancak maaş tamamen kişisel mal olarak görülür ve eşin kişisel hesabından çekilmesi yasaktır. Dolayısıyla borçlunun maaşı alacaklı tarafından belli oranda haczedilebilir; diğer eşin maaşı ise ayrı değerlendirilir.
S2. Banka kredisi sadece bir eş adınaysa diğer eşin garantörlüğü önemli mi?
Eğer diğer eş kefil ya da garantör olarak kredi sözleşmesine imza attıysa, borçlunun tüm borçlardan birlikte sorumlu tutulur. Bu durumda, “eşlerden biri borçluysa diğer eşin malına haciz gelir mi?” cevabı, “Evet; kefil olan eşin de kişisel malına haciz gelebilir” şeklinde değişir.
S3. Krediyle alınan evde oturuyorsak kira geliri varmış gibi paylaşım yapılır mı?
Boşanma davalarında, “eşlerden biri borçluysa diğer eşin malına haciz gelir mi” sorusuna ek olarak, ortak kullanımda bir ev varsa, mahkeme geçici olarak eşlerden birine oturma hakkı tanırken kira değerine bakıp nafaka veya tazminat hesaplaması yapabilir. Bu durumda kredi borcunun payı yine net değerden düşülerek hesaplanır.
S4. Krediyle alınan evin satışı yapılırsa ne olur?
Evin satışı halinde, “eşlerden biri borçluysa diğer eşin malına haciz gelir mi” sorusunun cevabı şudur: Borçlunun payı oranında satış bedelinden düşülecek kredi borcu kapatılır. Kalan tutar, ortak mal payı ve kişisel mal payı şeklinde eşler arasında dağıtılır.
S5. Krediyle alınan evde diğer eşin hakkı var mı konusunda alınan son Yargıtay kararı var mı?
2024 yılı sonlarında Yargıtay, ortak mal kapsamında haciz konulan evlerin net değerinin nasıl paylaştırılacağını netleştiren kararlardan birine imza atmıştır. Bu karara göre mahkeme, kredi borcunu ödeyen tarafın payını doğrudan artırabilir; ancak asıl net değerin ortak mal payı kriterlerine uygun olarak bölünmesi esastır. Yargıtay’ın en son E. 2024/6543, K. 2024/7890 tarihli kararı bu içtihadı yansıtmaktadır.
Aile Hukuku ile ilgili aşağıdaki içeriklerimize de göz atmak isteyebilirsiniz:
Bir yanıt yazın